Forum Klubu Historycznego HIRD

Sunniva

Tak, jak obiecałam Wodzowi, publikuję kompilację paru artykułów polsko- i angielskojęzycznych dotyczących kalendarza świąt wikińskich. Tłumaczenia z angielskiego są moje, i po części "się robią" jeszcze, więc będę sukcesywnie uzupełniać i zmieniać post. Acha, korzystałam z amerykańskiego serwisu neopogańskiego, więc będą się zdarzać pogańscy meczennicy i inne takie "kwiatki" :/

Istnieje wiele analogii pomiędzy kalendarzem ludów Norse a kalendarzem celtyckim. W obydwu przypadkach rok podzielony był na dwie pory: lato i zimę oraz w obydwu przypadkach widoczne jest przypisywanie dużego znaczenia czterem punktom roku: równonocy jesiennej (u Celtów Alban Elued - środek naszej jesieni - dzień równy długością nocy)- i wiosennej (u Celtów Alban Eiler - środek naszej wiosny - dzien równy długością nocy) oraz przesileniu letniemu (celtyckie Alban Heruin) i zimowemu (celtyckie Alban Arthuan). Początek wikińskiego lata przypadał w czasie równonocy wiosennej - w okresie kiedy obchodzono święto Ostary, zima natomiast rozpoczynała się w okresie Święta Zimowych Nocy tj. w czasie równonocy jesiennej. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż dokładnie w połowie pomiędzy równonocami umiejscowić należy przesilenie letnie - Noc Świętojańską oraz przesilenie zimowe - norskie Święto Jul - Święto Dwunastu Nocy. Cechą charakterystczną świąt Norse był fakt ich celebrowania z reguły przez kilka dni - trwały one zatem dłużej niż święta u Celtów. Poza głównymi świętami Norse związanymi z powyżej omówionymi punktami roku, w ich kalendarzu występowały pomniejsze święta podobne do dni śródkwartalnych obchodzonych przez Celtów takich jak celtyckie Beltaine (początek lata - 1 maja), Lammas (początek jesieni - 1 sierpnia), Imbolc (początek wiosny) czy Samhain (początek zimy). Analogii pomiędzy kalendarzem Celtów i Wikingów upatrywać należy również w nazwach świąt: święto Ostary obchodziły zarówno plemiona celtyckie i plemiona Norse, a celtyckie święto Yul u Norse nosiło identyczną nazwę - Jul.

ŚWIĘTO JUL ( 20 - 31 GRUDNIA)
najważniejsze ze świąt w norskim kalendarzu, święto kiedy kończyły się zimowe ciemności, a następnego dnia dzien miał być dłuższy - dlatego też Jul to święto nadziei - święto końca i początku wszystkiego. Ze świętem Jul wiąże się nierozerwalnie legenda o świetlistym bogu Baldurze, zabitym przez swego niewidomego brata Hodura, który w okresie tegoż właśnie święta miał się odrodzić. W nocy 20 grudnia bóg Frey na swym magicznym niedźwiedziu przemierzał ziemię przynosząc ludziom miłość i światło, a jednooki Odyn gnał po nieboskłonie na swym ośmionogim wierzchowcu - Sleipnirze, dla którego dzieciaki zostawiały siano i cukier w pobliżu palenisk, a on w zamian za to rewanżował się im prezentami.
"Przysięga na dzika"- składa się ją w ostatnią noc Jul i prawdopodobnie z niej wywodzi się obyczaj "postanowień noworocznych". Dzik, na którego składamy swe postanowienia jest następnie poświęcany Frejowi.

THURSEBLOT - NOC STYCZNIOWEJ PEŁNI (Lub piątek pomiędzy 19 a 25 stycznia)
Pomniejsze święto, chętnie obchodzone ku czci Thora, boga wojny i burzy najsilniejszego z asgardzkich wojowników. (A także, zwł. na Islandii duchowi zimy- Thorriemu) Thor był zawziętym wrogiem gigantów skalnych i lodowych - dzięki swojemu magicznemu młotowi Mjollnirowi przepędzał lodowych gigantów, by mogła nadejść długo oczekiwana cieplejsza pora (wiosna).. To święto rozpoczynało wikiński Miesiąc Snorriego. Wciąż obchodzone na Islandii przyjęciami z okazji połowy zimy
ŚWIĘTO ORACZY (3 stycznia)
To data obchodzonych od starożytności w Europie Północnej rytuałów rolniczych. Zboża i ciasta były składane w ofierze aby zapewnić zdrowie ziarnom, wzywani byli Ojciec Niebo I Matka Ziemia. W czasach wikińskich zakopywano kawałek chleba, wzywano Odina i Friggę, a także duchy ziemi aby chroniły ziemię.

Dzień RAUDA SILNEGO(9 stycznia)
Raud był właścicielem ziemskim w Norwegii, który został przez Św. Olafa Tryggwasona skazany na śmierć za lojalność wobec pogaństwa, zabity przez wpuszczenie jadowitego węża w głąb gardła. Majątek Rauda skonfiskowano na rzecz Króla i Kościoła. Dla upamiętnienia Rauda dmie się w róg.

DISTING ( 2 LUTEGO, lub noc nowiu w lutym) (Listing) (Idis-thing)( Barri or Charming of the Plough)
W to święto celebrowano pierwsze tchnienia przedwiośnia i przygotowywano się do nadchodzącej wiosny. Przede wszystkim uprawiano pole pod zasiewy, świętowano wzejście ozimin, a także liczono i spisywano bydło będące u ludów Norse symbolem zamożności. Ponieważ to stanowiło o majątku. Listing jest również świętem celebrującym dostatek i dobrobyt. Wierzono, że cielęta urodzone w tym dniu wróżą wielkie bogactwo swoim właścicielom w nadchodzącym roku. Obchodzono także pokładziny Freja z dziewicą Gerd, jako symbol małżeństwa Boga Płodności z Matką Ziemią. W to święto czczono także wszystkie boginie i Disy, żeńskich przodków, z prośbą o błogosławieństwo i płodność, a także dobre rady.
DZIEŃ Eyvinda Kinnrifiego (9 LUTEGO)
Olaf torturował go i zabił przez umieszczenie rozżarzonych węgli na jego brzuchu, aż wypaliły mu ciało na wylot. Eyvind’s nie wyrzekł się wierzeń pogańskich.

VALISBLOT (14 LUTEGO)
Dzień Valego - święto celebrowane ku czci najmłodszego syna Odyna, mściciela swojego brata promiennego Baldura. Upamiętnia śmierć Hodura-ślepego mordercy. Jak widać zarówno data jak i podobieństwo imion sprawiają, iż kojarzony jest on z Walentym a święto z walentynkami. W tym dniu również obchodzone były urodziny Sinfjotliego syna Sigmunda, bohatera wielu wikińskich sag. Bywa kojarzone z końcem długiej zimy i zwycięstwem słońca nad ciemnością.

OSTARA (20 - 21 MARCA) Święto ku czci Ostary, Bogini Wiosny. Jest to festiwal odnowy, odrodzenia, płodności, urodzaju i radości. W tym dniu obchodzono początek wikińskiego lata, chociaż dla mieszkańców Północy zima trwała wówczas jeszcze w pełni. W Ostarę ofiarowywano sobie kolorowe pomalowane jajka, symbol życia, składając w ten sposób życzenia wszelkiej pomyślności w nadchodzącym roku. Zwierzęciem patronalnym święta był królik, ponieważ w tym okresie króliki wychodziły ze swoich zimowych norek, a także z powodu ich przysłowiowej płodności.

WIELKIE ŚWIĘTO OSTARY – WIOSENNA RÓWNONOC (21-23 marca)
Wczesna bogini wiosny Ostara to biało odziana dziewica, jej święto oznacza koniec zimy I początek wiosennego odrodzenia (kolejne… Wink

). Poświęcone Frigdze, Freyi i Nerthus. Spełniano ofiary z mleka I miodu lanych na ziemię.

DZIEŃ Jarla Haakona Sigurdssona z Norwegii (9 kwietnia)

KWIETNIOWA PEŁNIA (LUB 15 KWIETNIA)
Sigrblot/Sumarsdag (Summer's Day)
Today many celebrate the first day of Summer in the old Icelandic calendar. In Iceland it had strong agricultural overtones, but elsewhere throughout the Nordic world, mid-April was a time to sacrifice to Odin for victory, called the Sigrblot . The ships were leaving port to seek trade, new lands, and plunder (whether this is honorable or not is a matter of opinion). It is a time to consider new projects and life choices. Remember that your life is an adventure - it is what you make of it. Where do you wish to sail and how will you win victory?

DZIEŃ Yggdrasila(22 kwietnia)
Nowoczesne święto łączone dziś z Arbor Day w USA –ostatnim piątkiem kwietnia. Święto Drzewa Świata.

WALBURG lub WALPURGISNACHT(30 kwietnia)
Walburg była mądrą kobietą I wiedźmą Seid, później zaadaptowana przez Chrześcijan jako święta. Święto madrości kobiecej I magi Sedir.. Obchodzono wiele rytuałów, ku czci Freji, Heli, i Friggi; bogiń związanych ze smiercią. Związane z cyklicznością życia.

WALPURGIS (22 KWIETNIA - 1 MAJA)– Thrimilci (Beltan celtyckie)
Święto Walpurgii to noc ciemności i radości. Dziewięć nocy, licząc od 22 kwietnia, celebrowane aby upamiętnić dziewięć nocy jakie spędził Odyn na Drzewie Świata - Yggdrassilu. Według legendy zobaczył on runy na Drzewie Świata i by móc im bliżej się przyjrzeć przykuł się do Yggdrassila własnymi mieczami. Dziewiątej nocy posiadł wiedzę runiczną i rytualnie umarł. (Noc ta przypadała 30 kwietnia) W momencie śmierci Ojca Bogów światło gasło i wszystkie dziewięć światów pogrążało się w mroku, zaś rządy obejmował chaos. Kiedy jednak wybijała północ, rozpalane były ogniska, światło wybuchało z oślepiającą siłą, znowu światło przejmowało rządy nad ziemią. W tę noc na ziemię powracali na ziemie umarli i brali ja w posiadanie. Jest to potężna magiczna pora, tradycyjny czas sabatów czarownic. Święto Walpurgi połączone zostało w późniejszym okresie kiedy ludy Norse zaczęły stosować cztery pory roku ze świętem Thrimilci - pierwszym dniem lata: 1 maja, był to festiwal radości i płodności, tym wspanialszy, ze w maju wreszcie topniały śniegi, słońce świeciło coraz jaśniej i dłużej, rozpoczynało się prawdziwe lato.
Tańczono wokół Majowego Drzewka/Maika. Bardzo archaiczny aspekt to rytualne akty seksualne na łąkach. Początkowo miały przenieść męską żywotność I płodność na uprawy na polach. W centrum rytuałó1) tej nocy bywali młodzi ludzie.

EINHERJAR (30 MAJA) (Lokalnie na Islandii: 11 listopada).
święto to obchodzone było na cześć wojowników, którzy polegli w chwale na polu bitwy i przebywali w jednym z pałaców Odyna w Asgardzie - w Valhalli. Wojownicy po śmierci prowadzeni byli tam przez Valkirie. W Valhalli oczekują oni na Ragnarok - dzień ostatniej bitwy, by u boku Odyna stanąć przeciw siłom zła. Celebrowano w tym dniu odwagę, heroizm i męstwo - które u ludów Norse wyznaczały prawidłową drogę każdego wojownika.

SIGURDSBLOT (9 CZERWCA)
Festiwal na cześć Sigurda (Zygfryda) wielkiego germańskiego herosa, który pokonał smoka Fafnira i odzyskał skarb Renu.

MIDSUMMER ( 20 - 21 CZERWCA)
okres nocy świętojańskiej - w tych dniach obchodzone było letnie przesilenie, czas kiedy noc była najkrótsza a dzień najdłuższy. Święto upamietniało smierć Baldura, który odradzał się dopiero w okresie Jul. W święto midsummer najczęściej podejmowane były wyprawy handlowe i najazdy - było więc ono również celebracją aktywnego działania. Obchody przesilenia letniego, kiedy słonce znajduje się u szczytu swej mocy. Najkrótsza noc i najdłuższy dzień w roku. W tym czasie najchętniej prowadzono interesy, wybierano się na połów ryb, wyprawy handlowe i najazdy. Było to święto aktywności i siły. Miało ono też swoją ciemną stronę. Odtąd dni stawały się coraz krótsze, rok zaczynał się starzeć.

STIKKLESAD Day (29 czerwca)
Św. Olaf zginął w bitwie Stikklesad 1030 po Chr. Olaf szerzył w Norwegii chrześcijaństwo, również mieczem, co przysporzyło mu wielu wrogów.

LITHASBLOT (31 LIPCA - 1 SIERPNIA)
święto plonów ku czci bogini Jord - bogini ziemi, podczas którego dziękowano jej za dobry urodzaj, za hojność. W tym dniu dzielono się z potrzebującymi swoimi zbiorami. Festiwal plonów, podczas którego dziękowano bogini ziemi Jord za jej hojność. W ten dzień dzielono się z potrzebującymi swoimi zbiorami, pieczono także chleb w kształcie fylfot (swastyki) – symbolu Słońca.

DZIEŃ Radboda (9 sierpnia)

LOAF FEST (Freyfaxi) (16-19 sierpnia)

MABON (22 - 23 WRZEŚNIA)
dożynki, święto kończące żniwa. W tym czasie rozpoczynał się okres produkcji słynnego wikińskiego miodu pitnego. Okres zbierania winogron.

DZIEŃ Leifa Eriksona (9 października)
this is a day that even the U.S. Government admits who should dedicate to the man who beat Columbus to the shores of Vinland by over 500 years. Don’t let it slide quietly - write your local newspapers and share the word of the Norse colonies with neighbors and friends.

WINTERFINDIG – Jesienna równonoc (23 września)
Winterfinding is often celebrated as the harvest festival of the year (or the second one if the kindred likes to celebrate Freyfaxi in August). Fertility Gods (Vanir) are usually invoked for their blessing upon the fields and the on-going harvest. Many honor Frey & Freya as well as Nerthus & Njord. As it is a harvest festival, a large feast of local fall crops is appropriate. It is a good time to reflect upon the labors of the past year and brace oneself for the coming of Winter. Count your blessings and harness your strength and confidence for the lean times ahead.

WINTERNIGHTS (29 PAŹDZIERNIKA - 2 LISTOPADA, lub 12października) –Vetrablot/Alfarblot
Święto Zimowych Nocy - w tradycji ludów Norse rozpoczęcie sezonu zimowego. Poświęcone również zmarłym, których w tych dniach szczegónie mocno wspominano. Święto wróżb i odczytywania przyszłości, pełne magii i mistycyzmu Wspominano wówczas zmarłych i przodków, kończono podróże i przygotowywano Się do zimy i zimowych polowań. Jeżeli ktoś przesiedział noc z 31 października na 1 listopada na grobie, mógł niepomiernie wzmocnić swoja magiczna moc lub talent poetycki albo oszaleć. Było to również święto dywinacji, wróżb i odczytywania przyszłości. Rozpoczyna się sezon zimowy (polowań) który trwał aż do święta Walpurgi.
U Wikingów zima zaczynała się w Satyrday (Sobotę) między 11 a 17 Hunting (października). Vetrablot świecono ku czci Freyi i Disów (duchów opiekuńczych) którym przewodziła (często Disy widziano jako naszych żeńskich przodków). Modlono się do Freyi wylewano część piwa, mleka, lub miodu na ziemię jako ofiarę dla Disów i samej Jord (Ziemi).

Einherjar's Feast (11 listopada)

(November) 27th
Feast of Ullr and Skadi (Ancestor Blot, Weyland Smith's Day)

DZIEŃ KRÓLOWEJ SIGRITH SZWEDZKIEJ (9 listopada)

JUL
Mroźny, grudniowy wieczór w środkowej Norwegii. Od kilku dni góry oplatają ogniste serpentyny, które niczym węże zsuwają się po stokach i przełęczach, nikną w gęstych lasach, błądzą po skalistych turniach. To lud wszelaki, w pochodnie przysposobiony, ciągnie do siół i domostw, by wśród rodziny i przyjaciół spędzić jedenaście dni i dwanaście nocy jednego z najważniejszych świąt przedchrześcijańskiego świata.
Okutani w ciepłe futra, wełniane płaszcze, obuci w buty z foczej skóry, brną uparcie przez śniegi, by przy świętym ogniu podziękować bogom za odchodzący rok i prosić łaski na nadchodzący. I tak było od wieków. W święto Jul zbierano się w większe grupy, by przez kilkanaście dni świętować, bawić się i rozważać mijający rok.
Właściwy Jul przypada na noc z 21-go na 22-go grudnia i jest to tzw. przesilenie zimowe, czyli najkrótszy dzień w roku. Dzień ten zawsze kojarzył się ludziom z wielkimi wydarzeniami, a tradycjami swych obchodów sięga wiele tysięcy lat wstecz. Czas ten uważano za bardzo magiczny, gdyż wtedy Słońce znowu zaczyna nabierać przewagi nad Nocą i napełniać energią ziemię i wszelkie żywe stworzenia światłu przychylne. Wiara w to święto była tak silnie zakorzeniona wśród przedchrześcijańskich kultur, że kościół nijak nie mógł go wyplenić ze świadomości ludowej. Stosując się do odwiecznej zasady, że skoro nie możesz wroga pokonać, to się do niego przyłącz, w IV w., głowy kościoła powołały trzy dni po Jul święto Bożego Narodzenia. Zresztą, takie „przykrywanie” pogańskich świąt nowymi było szeroko praktykowanym sposobem kościoła, zwalczającym stare wierzenia.
Starożytne ludy uznawały, że wraz z przesileniem zimowym kończy się Rok Słoneczny – stąd też palenie świętego ognia, odwiecznego symbolu Słońca. Do tego ognia wrzucano drewniane tabliczki z runami odpowiedzialnymi za te cechy, których w sobie nie pożądano. W noc tę, przy świętym ogniu składano obietnice, których niedopełnienie ściągało hańbę i nieprzychylność bogów na zobowiązującego się ich dotrzymać. W żarze świętego ogniska składano też ofiary z chleba, mięsa, miodu, ryb i ziaren zbóż, a w jego aurze zabijano konia lub dzika, jako dary Freyowi, bogowi płodności i urodzaju. Przy tym ogniu bawiono się, pamiętając, by do niego nie wrzucać żadnych odpadków i nieczystości, aby w ten sposób nie zbrukać próśb i boskich ofiar.
Oprócz Roku Słonecznego, w świadomości przedchrześcijańskich ludów istniał jeszcze Rok Księżycowy, który był o jedenaście dni i dwanaście nocy krótszy od Roku Słonecznego. Dlatego też, aby Rok Księżycowy dorównał Rokowi Słonecznemu, tych jedenaście dni, zaczynających się zaraz po nocy Jul, nazywano „dniami poza czasem”. Człowiek miał te dni spędzić na kontemplacji samego siebie, na rozważaniach o swoim życiu, zastanowić się nad zmianami, jakie w nim zaszły w ciągu mijającego roku. W tym czasie opiekę nad ludźmi sprawowała bogini Hel, pani świata zmarłych, która pilnowała, by człowiek wykorzystał te dni na sensowny wypoczynek, by odrzucił wszystkie te postawy i zachowania, które są mu nieprzydatne i żeby godnie przygotował się na nadchodzący rok. W ciągu tych dwunastu nocy, po niebie przebiegał Dziki Gon, zastęp dusz pod przewodnictwem Odyna, który graniem na rogach i płomienną poświatą upominał ludzi, by przez chwilę zadumali się i spojrzeli w siebie, a nieposłusznych i słabych duchem porywał i dołączał do swego zagonu.
Tych dwanaście nocy miało potężną moc, gdyż był to czas proroctw i wróżb na nadchodzący rok – przykładowo marzenia senne z tych nocy przepowiadały wydarzenia z przyszłości.
Obecnie, kościół ubolewa nad tym, że wierni za ważniejsze uważają święta Bożego Narodzenia, miast Wielkanocy, która ma większe znaczenie religijne. W religii chrześcijańskiej najważniejsze jest śmierć i zmartwychwstanie Jezusa i na ten aspekt wiary kładzie się największy nacisk. Jednak mimo wszystko lud wciąż bardziej czci Boże Narodzenie. Dlaczego tak się dzieje? Wyjaśnia właśnie specyfika święta Jul, święta, które dość głęboko „siedzi” w ludziach. Święta, które oprócz zabawy nakłaniało do zastanowienia się nad samym sobą. Pozostałe święta „pogańskie” miały głownie za zadanie przywitać budzącą się Matkę Ziemię i ubłagać ją o urodzaj (równonoc wiosenna), zakląć „dobry początek” i „potwierdzić” zamówienie na urodzajne plony (przesilenie letnie), oraz podziękować bogom za dostatek i zbiory (równonoc jesienna). Jedynie święto Jul ma na celu coś więcej – podsumowanie mijającego roku i chwilę zastanowienia nad samym sobą.
Tak było jednak tysiąc lat temu. Dzisiaj, po tym jak „rozszalało się chrześcijaństwo”, niewiele osób zdaje sobie sprawę, że Boże Narodzenie zbudowane jest na fundamencie święta Jul, jednej z najważniejszych uroczystości przedchrześcijańskiego świata. Jeszcze mniej osób wie, jak istotnym elementem życia przedchrześcijańskiego człowieka był Jul.
JUL 20-31 grudnia
Obchody nowego roku, festiwal 12 nocy. To najważniejsze święto. Nie ma się co dziwić, przecież mieszkańcom Skandynawii najbardziej dawały się we znaki zimowe ciemności, które od tych świąt zaczynały coraz szybciej się rozpraszać. W noc 20 grudnia bóg Frey przejeżdżał triumfalnie przez ziemię na swoim magicznym, lśniącym niedźwiedziu, przynosząc z powrotem na ziemię światło i miłość w Jul odradzał się także promienny Baldur. Było to święto początku i końca wszystkiego. Najdłuższa noc w roku, kiedy ciemności panowały niepodzielnie, a jednocześnie wszyscy mieli świadomość, że nastepnego dnia będzie inaczej, dni staną się coraz dłuższe i cieplejsze i dlatego Jul to święto nadziei. Bóg Odyn gnał przez niebo na swoim ośmionogim wierzchowcu, Sleipnirze, zaś dzieci pozostawiały na noc przy kominku swoje buty, pełne siana i cukru dla konia Ojca Bogów. Ten w zamian rewanżował się upominkami.
Według wierzeń - Frej dosiadając złotego dzika przemierzał ląd, więc wszelkie narzędzia rolnicze (o ile takie posiadacie) powinny być w tym czasie pochowane i zabezpieczone aby on na nie nadepnął i ich nie zniszczył.